Bij grensoverschrijdend gedrag denken we al snel aan alle incidenten (van seksuele aard) die de afgelopen tijd de media bereikten. Denk aan het seksueel grensoverschrijdend gedrag bij het programma ‘The Voice of Holland’ en de ongepaste foto’s die Marc Overmars stuurde.
Maar dat grensoverschrijdend gedrag ook andere vormen kent blijkt wel uit de recente nieuwsberichten over Matthijs van Nieuwkerk en de DWDD-redactie. Jarenlang heerste er op de redactie een angstcultuur waarbij extreme woede-uitbarstingen, intimidatie en vernedering met grote regelmaat voorkwamen.
Nu beperken zulke incidenten zich uiteraard niet tot de mediasector. Wat kun je doen als je te maken hebt met grensoverschrijdend gedrag en beter nog: hoe voorkom je het? In dit blog vertellen we je hier meer over.
Wanneer spreken we van grensoverschrijdend gedrag?
Bij grensoverschrijdend gedrag brengt iemand een ander schade toe op fysiek, mentaal of emotioneel vlak. Denk hierbij bijvoorbeeld aan (seksuele) intimidatie, pesterijen, discriminatie of agressie. Dit gedrag hangt vaak samen met een machts- of gezagspositie zoals die tussen leidinggevende en werknemer. Door de machtspositie voelt een werknemer zich in veel gevallen afhankelijk en is hij of zij bang om er iets van te zeggen. Bijvoorbeeld uit angst voor ontslag. Dit kan leiden tot stressklachten, soms met een burn-out als gevolg.
Maar waar ligt nu de grens bij grensoverschrijdend gedrag? Waar voor de één een grens ligt bij een ongepaste grap hoeft iemand anders dit niet te zien als grensoverschrijdend gedrag. Juist dat subjectieve aspect maakt het lastig. Toch is het in de meeste gevallen wel duidelijk wanneer bepaald gedrag echt een grens overgaat. Alhoewel het vaak mis gaat in ‘hoe dingen bedoeld zijn en zijn ervaren’, gaat het bij grensoverschrijdend gedrag over het ervaren van een gevoel van onveiligheid en het overschrijden van een morele grens.
Wat doe je bij grensoverschrijdend gedrag?
Heb je te maken met grensoverschrijdend gedrag? Ga, waar mogelijk, eerst in gesprek met je collega en spreek diegene aan op zijn vervelende gedrag. Bereid het gesprek goed voor en vertel met concrete voorbeelden hoe jij zijn gedrag ervaart. Als dit niet tot verbetering leidt, maak dan een melding bij de leidinggevende van je collega of ga naar de vertrouwenspersoon in je bedrijf. Deze persoon legt je uit welke acties je kunt ondernemen, zoals het indienen van een klacht.
Niet elk grensoverschrijdend gedrag is strafbaar, zoals ongepaste ‘grapjes’, pesten en intimidatie. Dit gedrag kan echter wel voldoende grond zijn voor een werkgever om over te gaan tot sancties zoals ontslag. Seksueel grensoverschrijdend gedrag als aanranding is daarentegen wel strafbaar. Doe altijd aangifte bij de politie en stel de werkgever op de hoogte van de aangifte als je hiermee te maken hebt, hoe moeilijk het ook is.
Wanneer kun je gebruik maken van de klokkenluidersregeling?
Zoals we bij DWDD zagen was er geen sprake van een individueel incident, maar ging het echt om een onveilige cultuur waar meerdere mensen bij betrokken waren. Als je te maken hebt met dergelijke misstanden kun je ook gebruik maken van de zogenaamde klokkenluidersregeling. Iedere werkgever met meer dan 50 werknemers is verplicht een interne meldregeling (klokkenluidersregeling) te hebben. Als melder moet je wel kunnen onderbouwen dat het om een misstand gaat. Van horen en zeggen is dus niet voldoende. De wet omschrijft dat het niet om een conflict moet gaan, maar echt om maatschappelijke misstanden zoals een angstcultuur. Meestal gaat dit meerdere mensen aan, komt het regelmatig voor en kan het ernstige gevolgen hebben. Er moet sprake zijn van één van de volgende kenmerken:
- sprake van overtreding van de wet;
- gevaar voor de volksgezondheid;
- gevaar voor de veiligheid van personen;
- gevaar voor de aantasting van het milieu;
- gevaar voor het goed functioneren van de organisatie als gevolg van onbehoorlijk handelen en nalaten.
Wat kun je doen om grensoverschrijdend gedrag te voorkomen?
In het voorkomen van grensoverschrijdend gedrag ligt een grote rol en verantwoordelijkheid voor de werkgever. Allereerst door het opstellen van een zerotolerance beleid. Hierin staat beschreven wat wordt verstaan onder grensoverschrijdend gedrag en welke consequenties hieraan verbonden zijn. Het creëren van een veilige werkplek is een plicht die voortvloeit uit de zorgplicht van een werkgever. Daarnaast is het aanstellen van een preventiemedewerker binnen het bedrijf verplicht en verdient het de aanbeveling om een (externe) vertrouwenspersoon aan te stellen. Bovenal is het van belang dat een open cultuur gestimuleerd wordt waarin mistanden besproken kunnen worden en vooral niet in de doofpot worden gestopt.
Contact
Heb jij te maken met grensoverschrijdend gedrag? Of wil je dit vanuit jouw rol in het bedrijf juist voorkomen? Wij helpen je graag verder, bijvoorbeeld met gericht advies of met het opstellen van een zerotolerance beleid. Neem gerust contact met ons op. We helpen je graag verder!