Al jarenlang ligt de rechtspositie van ZZP’ers onder vuur. Zo oordeelde de Hoge Raad vorig jaar dat Deliveroo-bezorgers geen ZZP’ers zijn, maar werknemers. Er zijn nog veel meer twijfelachtige gevallen waarin het in de praktijk niet gaat om een ZZP’er met een overeenkomst van opdracht, maar om een werknemer met een arbeidsovereenkomst.
Ondanks nieuwe wetgeving was er nog amper sprake van handhaving. Daar komt nu verandering in. Per 1 januari 2025 gaat de Belastingdienst met zo’n 80 ambtenaren jacht maken op zogenoemde schijnconstructies. Hoe anticipeer je hierop als je veel werkt met ZZP’ers en wat zijn de gevolgen als een ZZP’er een werknemer blijkt te zijn? In dit blog vertellen we je er alles over!
Wat zijn de gevolgen van schijnzelfstandigheid?
Wanneer je kampt met personeelstekorten kan het inhuren van een ZZP’er een goede oplossing zijn. Het inhuren van een ZZP’er voorkomt een hoop administratieve en juridische rompslomp, mits aan de voorwaarden van zelfstandig ondernemerschap wordt voldaan. Juist daar blijkt de spreekwoordelijke schoen nog wel eens te wringen. Doet een ZZP’er al lange tijd hetzelfde werk bij jou of ben jij de enige opdrachtgever van de ZZP’er? Dan loop je het risico dat de Belastingdienst dit ziet als een verkapt dienstverband met alle kostbare gevolgen van dien.
-
Naheffing Belastingdienst
Wanneer de Belastingdienst oordeelt dat de arbeidsrelatie als een loondienstverband moet worden gekwalificeerd kan dat leiden tot een forse naheffingsaanslag. Je bent dan als inhoudingsplichtige verplicht om loonbelasting en sociale premies af te dragen voor verzekeringen waar een werknemer volgens de wet voor is verzekerd.
-
Werknemersrechten als loon, vakantiedagen en ontslagbescherming
Daarnaast kan een ZZP’er (nu dus: werknemer) diverse werknemersrechten claimen. Zo kan de werknemer een loonvordering instellen als hij als ZZP’er een lager honorarium heeft ontvangen dan het loon waar hij als werknemer recht op heeft. Ook vergoedingen voor overwerk, vakantietoeslag en andere toeslagen kunnen tot een periode van 5 jaar teruggevorderd worden. Dit kan verhoogd worden met de wettelijke rente en verhoging. Het te ontvangen loon mag verrekend worden met het eerder ontvangen honorarium. Al kan dat leiden tot vraagtekens: welk bedrag moet als bruto of als netto worden gezien?
Indien een ZZP’er wordt gekwalificeerd als werknemer kan er ook nog een vordering worden ingediend voor niet genoten vakantiedagen, loondoorbetaling bij ziekte en pensioenafdrachten. Ook kan het zo zijn dat er volgens de ketenregeling een arbeidsovereenkomst voor onbepaalde tijd is ontstaan. Wanneer je in dat geval afscheid van elkaar wilt nemen is er sprake van ontslagbescherming en recht op de wettelijke transitievergoeding. Alleen wanneer de ZZP’er geen werknemersrechten, zoals ontslagbescherming, claimt kan de samenwerkingsovereenkomst eindigen op basis van de in de opdrachtovereenkomst gemaakte afspraken.
Hoe voorkom je schijnzelfstandigheid?
Je begrijpt: een herkwalificatie van een ZZP’er als werknemer kan leiden tot een ingewikkelde en dure situatie. Daarom is het van belang om schijnzelfstandigheid te voorkomen door voorafgaand duidelijkheid te verschaffen over de arbeidsrelatie. Vanaf 2025 zal de definitie van een arbeidsovereenkomst in de wet (artikel 7:610 BW) worden verduidelijkt en gehandhaafd.
Om nu al duidelijkheid te verschaffen over de arbeidsrelatie met de ZZP’er raden wij je aan om gebruik te maken van een modelovereenkomst. Samen met de ZZP’er zet je in deze overeenkomst afspraken op papier over de aard van de arbeidsrelatie. Op de website van de Belastingdienst vind je diverse voorbeelden. Het gaat er met name om dat de aspecten van een zelfstandige worden benadrukt, zoals het hebben van meerdere opdrachtgevers.
Daarnaast is het van belang dat de kenmerken van een arbeidsovereenkomst worden vermeden, het gaat hier om het ontvangen van loon, het verrichten van persoonlijke arbeid en het werken onder gezag. Uit de modelovereenkomst moet dus duidelijk blijken dat de ZZP’er juist als zelfstandige handelt en niet onder jouw gezag werkt. Ook heeft een ZZP’er geen verplichting tot het verrichten van persoonlijke arbeid en mag hij zich laten vervangen. Van loon is geen sprake want er wordt immers een (uur)tarief gehanteerd en gefactureerd. Op dit moment is er nog geen sprake van een minimumuurtarief. In het ‘Wetsvoorstel verduidelijking beoordeling arbeidsrelaties en rechtsvermoeden’ is wel een minimaal tarief van € 32,24 opgenomen. De vergoeding moet in ieder geval substantieel hoger zijn dan die van een werknemer met soortgelijk werk.
Ter verduidelijking heeft het ministerie van SZW onlangs een document (ZZP: ja of nee) met uitgewerkte scenario’s voor de zorg, creatieve sector, bezorgdiensten, kinderopvang, interim-managers en grafisch ontwerpers gepubliceerd. Dit document bevat voorbeelden wanneer een arbeidsrelatie wordt gezien als loondienst of als zelfstandig ondernemerschap.
Uitsluiten risico naheffing en vordering
In veel opdrachtovereenkomsten met ZZP’ers wordt opgenomen dat het risico van een herkwalificatie voor rekening komt van de ZZP’er (in dat geval dus werknemer). Dat betreft enerzijds het recht op het verrekenen van een loonvordering met het reeds ontvangen honorarium. Anderzijds betreft dit de werkgeverslasten die voor rekening van de werknemer komen.
Het (teveel) ontvangen honorarium mag dus worden verrekend met het nog te ontvangen loon en vergoedingen. Dus stelt de werknemer een loonvordering in? Dan mag je als werkgever het eerder betaalde honorarium hiermee verrekenen als je dit hebt opgenomen in de overeenkomst. Heeft de werknemer te weinig loon ontvangen? Dan heeft de werknemer in ieder geval recht op betaling van het verschil. Een beding dat in het reeds ontvangen honorarium ook eventuele vakantiedagen geacht te zijn verrekend zal daarentegen geen stand houden.
Het afwenden van fiscale risico’s zijn volgens de minister in beginsel geldig op voorwaarde dat deze redelijk en billijk zijn. Voor de premies werknemersverzekeringen ligt dit anders, deze mogen volgens Art 20 en 125 Wet Financiering Sociale Verzekeringen niet verhaald worden op een werknemer. Wanneer dit wel gebeurt kan dit voor een werkgever strafrechtelijke consequenties hebben.
Wij raden dan ook aan om waar mogelijk vooraf duidelijkheid te verschaffen in de overeenkomst voor wiens rekening mogelijke risico’s zijn.
Contact
Twijfel je nog over de rechtspositie van de door jou ingehuurde ZZP’ers? Of heb je hulp nodig bij het checken en/of opstellen van een opdrachtovereenkomst? Neem gerust contact met ons op, wij helpen je graag verder!